Berliet CBA

Geschiedenis

Toen Frankrijk WO1 inging had het totale Franse leger ongeveer 900 vrachtwagens van alle types in dienst. Het verlies aan materieel en de enorme slijtage dat dit ondervond tijdens gevechtsomstandigheden zorgde er voor dat er dringend nieuwe en betere types dienden gebouwd te worden. Gelukkig heeft men toen goed en snel gereageerd. De fabrieken schakelden vlug over op massaproductie en het tekenen van de contracten nam niet meer tijd dan nodig. Het resultaat hiervan was dat tegen het einde van WO1, en mede door de massale leveringen van de Amerikanen vanaf 1917, het Franse leger een wagenpark bezat van 90.000 vrachtwagens. De Berliet CBA werd geleverd vanaf 1914 en dit voor een totaal van meer dan 9.000 voertuigen waarvan er veel na de wapenstilstand hun weg vonden naar de burgerij. Een relatief groot aantal bleef ook in stock opgeslagen tot in 1940 wanneer ze weer te voorschijn kwamen als artillerietrekker. De verovering van Frankrijk maakte echter een einde aan hun carrière en voor zover mij bekend heeft het Duitse leger ze tijdens WO2 niet meer gebruikt

De kit

Exokit is een Frans merk dat enkel modellen in resin maakte; het merk werd ondertussen overgenomen door Retromodels. Ze zijn redelijk moeilijk te vinden doch ik had het geluk er enkele 2de hand te kunnen aankopen. Nadeel is dat er geen plan bijgeleverd is, geen decals, geen kleurenschema. Als voordeel kan je stellen dat je een redelijk “exotisch“ model hebt dat relatief gemakkelijk kan gemonteerd worden indien je reeds wat ervaring hebt in voertuigbouw en het werken met resin onderdelen. De te gebruiken lijm betreft in dit geval superlijm in gel vorm vermits deze je toelaat een stuk nog even te herpositioneren.

Montage

Ik spreidde alle onderdelen uit op een oud dienbord waarbij ik deze positioneerde zoals ze zouden moeten gemonteerd worden. Daarna werden alle stukken grondig nagezien en opgekuist. Let hierbij op want resin stof is schadelijk. Hou dus de werktafel zo proper mogelijk. Het chassis vraagt veel aandacht bij de opkuis en bij de montage van het bestuurders compartiment en de laadbak zal blijken dat dit zelfs wat verwrongen is. Ik diende het chassis op één plaats door te zagen ten einde er een stukje Evergreen profiel tussen te plaatsen. Bij het opkuisen van het bestuurders compartiment braken de zijkanten van de zetel af. Deze werden vervangen door stukjes plastiek gesneden naar profiel. Wat mij opviel aan dit voertuig was het feit dat er geen pedalen voorzien waren. Aangetroffen foto’s via Internet werden nagekeken en op geen enkele ervan kon ik een spoor van pedalen terug vinden. Blijkbaar dienden de twee hendels aan de rechterzijkant als versnellingspook, gas en rem. Ook viel het mij op dat, voor een Frans voertuig, het stuur rechts stond.

Het eerste stuk dat op het chassis gemonteerd werd was de vooras en ook hier weer een probleem. Deze vooras is voorzien van 2 uitstekende delen waarvan niet gekend is of deze nu naar voor dan wel naar achter moeten gericht zijn. Ook hier nazicht van de foto’s leidende tot de quasi zekerheid dat deze delen naar voor moeten gericht zijn omwille van een verbindingsstang die beiden moet verbinden. Deze stang werd gemaakt van Evergreen profiel. Het bestuurderscompartiment en de motor bestaan uit één onderdeel. Na opkuis wordt dit gemonteerd op het chassis er zorg voor dragende dat de radiator niet over het chassis uitsteekt. Wanneer droog kan de laadbak gemonteerd worden maar let op dat alles symmetrisch staat.

Zeer veel zorg moet ook besteed worden aan het loszagen en de opkuis van de achterwielaandrijving. Dit bestaat uit twee tandwielen verbonden door een ketting. Het grootste van de tandwielen is voorzien van een opening in het midden welke over de achteras moet komen. De achteras uit de kit was onbruikbaar en werd vervangen door een rond Evergreen profiel. Ik besloot om de volledige truck te bouwen alvorens over te gaan tot het plaatsen van de wielen. Vermits ik een voertuig model 1914 wou bouwen diende ik gebruik te maken van de wielen met volle banden. Deze wielen vragen zeer veel opkuis niet alleen wat de spaken betreft doch ook de banden zelf, zeker de achterbanden, die niet gelijk in dikte zijn. Opnieuw veel schuurwerk.

Een volgende zeer delicaat punt betreft de plaatsing van de beide spatborden met treeplank vooraan. Het rechter spatbord is voorzien van een kist geplaatst op de treeplank en vormt geen groot probleem behalve de juiste positionering. Het linker spatbord echter hangt met de treeplank als het ware aan het chassis middels twee steunen waarvan er maar één, de achterste, voorzien is. De andere steun werd vervaardigd uit een stukje recup PE. Tevens diende deze linker treeplank wat vermindert te worden in breedte. De spatborden zelf “zweven”; zij zijn niet verbonden met enig deel van de carrosserie of chassis. Voor de radiator komt een stuk dat wij bij moderne voertuigen zouden omschrijven als “bull-bar”. Het steunt op de chassisbalken en heeft een horizontaal lopend deel dat de radiator bescherming biedt. Op dit deel zijn tevens de bevestigingen geplaatst voor de beide koplampen. Dit betreffen grote ronde exemplaren welke ik uitboorde ten einde later de binnenzijde te schilderen met zilver en imitatieglas aan te brengen. De steunen van deze lampen zijn fijne stukjes resin doch deze zijn niet correct naar vorm en toch nog altijd iets te grof. Zij werden weggesneden en vervangen door fijne metaaldraad.

Het canvas dekzeil van de laadbak komt in één stuk en is redelijk dik. Aanvankelijk was ik van plan dit te vervangen doch het dak van de cabine heeft dit nodig als steun bij de plaatsing. Door zijn dikte zorgt het ook voor de stevigheid van de truck en heb je ten minste een deel dat je kan vastnemen zonder risico dat je de truck breekt. Ik verfijnde het canvas op het uiteinde en na wat aanpassing aan de laadbak werd dit verlijmd.

Nu dit in orde was kon overgegaan worden tot de afwerking van de cabine. Uit foto’s bleek dat de vroege types geen voorruit hadden en dat enkel het canvas dak bescherming bood tegen de weersomstandigheden. Er stond wel een frame waarop het canvas dak werd vastgemaakt. Ik vervaardigde dit frame uit metaaldraad, installeerde het stuur en vervolgens het canvas dak. Eens droog bracht ik fijne beugels aan aan het dak en op de spatborden; deze dienden om de lederen riemen aan te hangen die het dak vasthielden. De lederen riemen werden vervaardigd uit een fijn reepje aluminiumfolie.

Wanneer dit in orde was bracht ik twee lampen aan ter hoogte van de cabine en de versnelling/transmissiepook en handrem aan de zijkant langs bestuurderszijde. Hierna werden de vier wielen gemonteerd, er zorg voor dragend dat zij alle vier de grond raakten. Als afwerking bracht ik de touwen aan waarmee de bache van de laadbak vastgehouden werd. Ik gebruikte hiervoor streched sprue waarvan elk touw stuk voor stuk afgesneden en aangebracht werd.

Beschildering:

Het voertuig inclusief canvas werd gespoten in Gris Bleu Clair een soort donker blauwgrijs, typische kleur van de Franse “poilu”. Hierna kreeg het een laag Klir en een wash met Raw Umber. De vlakke stukken kregen een oplichting door de originele kleur + wit en de uitstekende delen werden voorzien van een dry-brushing met een nog lichtere tint grijs. Zetel en dakriemen in bruin leder. Het geheel overspoten met matte vernis. Bevuiling en bestoffing met MIG poeders. Frankrijk was het eerste land dat gele koplampen gebruikte ter herkenning van bevriende troepen. De uitgeboorde koplampen kregen eerst een zilveren achtergrond en werden vervolgens voorzien van een puntje gele verf. Eens droog werd het glas nagebootst met Kristal Klear

Presentatie:

Ik had de indruk dat deze truck de diverse verplaatsingen naar shows niet zou overleven of toch ten minste veel breuken zou oplopen en daarom besloot ik deze te verlijmen op een kleine vignette. De Berliet is redelijk groot (7,5 cm) en ik besloot mij gedeeltelijk te baseren op een foto genomen van het vrachtverkeer op weg naar Verdun via La Voie Sacrée. In mijn hobbyshop vond ik een kant en klaar resin wegdek van Winant, een Belgische producent waar ik nog nooit van gehoord had; blijkbaar bestemt voor de spoorweg modelbouw. Het betreft een kasseiweg, pre-painted. Als basis gebruikte ik een fotokader, zaagde de kasseibaan naar maat en vulde de resterende opening op met koffiegruis vermengd met verdunde houtlijm. De zijkant kreeg wat gras en enkele bloemetjes. De weg werd enkel bestoft met MIG poeders. Kostprijs: 5€ kader en 5€ kasseibaan, de rest is het berekenen niet waard.

Besluit

Dit was mijn eerste Exokit / Retromodels model. Het ontbreken van plan en decals is een groot minpunt en zal velen afschrikken maar iedereen die reeds vrachtwagens bouwde weet toch ongeveer hoe die in elkaar steken; daar is nog niet veel aan veranderd. De Berliet is een mooi model en ik ben blij dat ik het tot een goed einde kunnen brengen heb. Het gebruik van het Internet is een groot voordeel geworden in onze hobby zeker als het om opzoekingen gaat naar minder gekende types. De aangetroffen foto’s losten veel vragen op, zelfs indien het nodig was ze meerdere malen opnieuw en opnieuw te bekijken.

Ik zou dit model niet aanraden aan beginnende bouwers of mensen die hun eerste resin kit wensen te bouwen; eerder aan de meer gevorderde bouwer. Maar het is een mooi model dat aandacht trekt, geef toe, zoveel trucks uit WO1 zijn er niet te vinden en ze hebben toch allemaal een aparte charme.

Keep ‘m building

Erwin Bovyn
IPMS Gent